ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಸೂತ್ರವಿಲ್ಲ. ಜೀವನಾಂಶದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಪ್ರಕರಣದಿಂದ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕರಣವೊಂದರಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದು, ಜೀವನಾಂಶವು ಒಬ್ಬ ಪಾಲುದಾರನನ್ನು ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅವಲಂಬಿತ ಪಾಲುದಾರನ ಆರ್ಥಿಕ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ಅದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ ಎಂದಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ ಅದೇ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎಂಟು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು.
ಯಾವುದು ಆ ಎಂಟು ಅಂಶಗಳು?
* ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ
* ಅವರ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ
* ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳು
* ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು
* ಗಂಡನ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳು
* ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಂಡತಿಯ ಜೀವನಶೈಲಿ
* ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷವು ಅವನ/ಅವಳ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆಯೇ?
* ಹೆಂಡತಿಗೆ ಸ್ವಂತ ಆದಾಯದ ಮೂಲವಿದೆಯೇ?
ಪುರುಷರು ಜೀವನಾಂಶ ಕೇಳಬಹುದೇ?
ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಹೆಂಡತಿಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಪತಿ ಕೂಡಾ ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಸಹ ಪಡೆಯಬಹುದು. 1955 ರ ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 24 ಮತ್ತು 25 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಪತಿ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲೆ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಅವಲಂಬಿತನಾಗಿದ್ದನೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರೆ ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ತುಂಬಾ ಕಠಿಣ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪತಿಗೆ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಅಥವಾ ಅಂಗವೈಕಲ್ಯದಂತಹ ಕೆಲವು ಗಂಭೀರ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಹೈ ಪ್ರೊಫೈಲ್ ವಿಚ್ಛೇದನ ಮತ್ತು ಜೀವನಾಂಶ
– ಹೃತಿಕ್ ರೋಷನ್-ಸುಸೇನ್ ಖಾನ್: ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಚ್ಛೇದನ ಇತ್ಯರ್ಥಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 400 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಇಡಲಾಗಿತ್ತು.
ಸೈಫ್ ಅಲಿ ಖಾನ್-ಅಮೃತಾ ಸಿಂಗ್: ಸೈಫ್ ಕೋಟ್ಯಂತರ ರೂಪಾಯಿ ಜೀವನಾಂಶ ನೀಡಬೇಕಾಯಿತು.
– ಕರಣ್ ಮೆಹ್ತಾ-ನಿಶಾ ರಾವಲ್: ನ್ಯಾಯಾಲಯವು 1.5 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಇತ್ಯರ್ಥಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು.
ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
* ಅಮೆರಿಕ: ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ವಿಭಿನ್ನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
* ಯುಕೆ: ವಿಚ್ಛೇದನದ ನಂತರವೂ ಇಬ್ಬರೂ ಪಾಲುದಾರರು ಯೋಗ್ಯವಾದ ಜೀವನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.
* ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್: ಇಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್: ಇಲ್ಲಿ ಜೀವನಾಂಶವನ್ನು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
* ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ: ಇಲ್ಲಿ, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲ್ಲಿ, ಜೀವನಾಂಶವು ವಿಚ್ಛೇದನದ ನಂತರದ ‘ಇದ್ದತ್’ ಅವಧಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.
New Delhi,New Delhi,Delhi
March 21, 2025 11:07 AM IST